سلام دوست گرامی؛ امیدوارم مطالعه این مطلب برای شما مفید باشد.
بخشی از شخصیت ما در ارتباط با والدین و محیط شکل می گیرد
تکانه های نهاد برای همه یکسان است، اما خصوصیات شخصیتی، در پاسخ به خواسته های نهاد در افراد مختلف متفاوت است. یعنی ما یک الگوی با ثبات رفتاری داریم که به وسیله آن از دیگران متمایز می شویم.
این منش در دوران کودکی در تعامل با والدین کسب می شود. کودک می خواهد با ارضای تکانه های نهاد به حداکثر لذت دست یابد، اما نمایندگان جامعه یعنی والدین با توجه به خواسته های واقعیت و اصول اخلاقی مانع دستیابی کودک به لذت می شوند.
فروید اعتقاد داشت که شخصیت در پنج سال اول زندگی شکل می گیرد. در این مدت تعارضهایی در اندامهای شهوت زای بدن(منظور از اندامها نقاطی است که با لمس و تحریک احساسی خوشایند درفرد ایجاد می شود مانند دهان) به وجود می آید که کودک پیش از ورود به مرحله بعد باید به خوبی این مرحله را طی کند.
اگر نیازها به صورت افراطی ارضا شوند فرد تمایل ندارد که به مرحله بعد برود به این دلیل که ماندن در این مرحله برایش لذت بخش است. اگر نیازها به اندازه کافی برآورده نشوند نیز نمی تواند به مرحله بعد برود زیرا در این مرحله ارضایی صورت نگرفته و کودک به دنبال کسب آن است. در هر دو حالت فرد دراین مرحله تثبیت می شود.
مراحل رشد روانی-جنسی:
مرحله دهانی:
این مرحله از تولد تا پایان دو سالگی را در بر می گیرد. دهان منبع اصلی لذت در این دوران است. کودک در این دوره یاد می گیرد که دنیا را خوب یا بد، ارضا کننده یا ناکام کننده، ایمن یا خطرناک ارزیابی کند. بنابراین دو نوع شخصیت در این دوره شکل می گیرد. فرد به موجب آن یا جذب کننده دهانی و یا آزار دهنده دهانی است.
نخست جذب کننده دهانی ظاهر می شود. رفتارهایی مانند خوردن، بوسیدن، سیگار کشیدن، نوشیدن و … اگر شخص در زمان کودکی بیش از حد ارضا شده باشد، این فرد در بزرگسالی مستعد خوش بینی مفرط و وابستگی زیاد خواهد بود. چنین شخصیتی در کودکی لوس و نازپرورده و در بزرگسالی شخصی زود باور، خوش بین و وابسته است.
این افراد در سنخ شخصیتی پذیرا یا منفعل – دهانی خواهند بود.
مرحله پرخاشگر دهانی:
این مرحله در طول رویش دندانها روی می دهد و کودک مادر را علاوه بر عشق با تنفر نیز می نگرد. افرادی که در این مرحله تثبیت شده اند مستعد بدبینی، خصومت و پرخاشگری مفرط می باشند همچنین اهل طعنه، مسخره کردن، استثمار و سلطه هستند. با پایان شیر دهی این دوره در صورتی که تثبیت اتفاق نیفتاده باشد پایان می پذیرد.
مرحله مقعدی:
بر خلاف دوره دهانی والدین در این دوره از کودک انتظاراتی دارند و تسلیم خواسته های او نیستند. از منظر فروید، آموزش آداب توالت در رشد شخصیت امری اساسی است و دفع مدفوع برای کودک لذت بخش است. اما اکنون او باید این غریزه لذت بخش را با خواسته والدین به تأخیر اندازد.
اکنون کودک سلاحی دارد که می تواند در برابر خواسته والدین تسلیم نشود. والدینی که در این مرحله با خشونت رفتار کرده اند یا آداب را به درستی آموزش نداده اند. شکل دهنده دو نوع شخصیت هستند.
پرخاشگر مقعدی:
این شخصیت، نمایان کننده تمام رفتارهای خصمانه در بزرگسالی است. قشقرق، ستمکاری، ویرانگری، خشونت و غیره.
نگهدارنده مقعدی:
کودک می تواند با نگهداری مدفوع (که با احساس پر بودن روده، لذت را برای او به همراه دارد) به عنوان فنی برای کنترل والدین خود استفاده کند. والدین اصرار به تخلیه مدفوع برای حفظ سلامتی دارند و کودک روشی برای دریافت مهر والدین به دست آورده است. ویژگی شخصیت نگهدارنده مقعدی، لجاجت، خساست، احتکار، پس انداز و نگهداری است. این افراد بی انعطاف، تمیز، وسواسی، لجوج و بسیار وظیفه شناس و دقیق هستند.
مرحله آلتی:
با این فرض که کودک و والدین تعارضهای دو مرحله قبل را گذرانده باشند. در ۴ تا ۵ سالگی کانون لذت به اندامهای تناسلی منتقل می شود.
اکتشاف و دستکاری اندامهای تناسلی خود و دیگران برای کودک لذت بخش است، اما با نبردی میان خواسته های نهاد و خواسته های جامعه که در رفتار والدین نمود دارد روبرو می شود. تعارضهای آلتی آخرین مرحله رشد پیش تناسلی یا کودکی را شکل می دهند و از نظر حل شدن پیچیده ترین تعارض است. اندیشه زنای با محارم نیز در این دوره اتفاق می افتد که بعنوان تابویی جدی مطرح است. میل ناهوشیار کودک به زنای با والد غیر هم جنس که شکل دهنده عقده ادیپ یا تمایل جنسی پسر به مادر است و یا عقده الکترا که بیانگر تمایل جنسی دختر به پدر را شکل می دهد.
شخصیت های آلتی نشانه هایی از خود شیفتگی دارند. این افراد انتظار دارند که ویژگیهای جذاب و بی همتا بودنشان مدام مورد توجه قرار بگیرد. در غیر این صورت مورد هجوم احساسات بی کفایتی و حقارت قرار می گیرند. مردان شخصیت آلتی متکی به نفس، خودبین و گستاخ هستند و از طریق تصاحب کردن های جنسی مکرر و متعدد مردانگی خود را به رخ می کشند و زنان شخصیت آلتی فریبندگی خود را مرتباً به رخ می کشند.
دوره نهفتگی:
غریزه جنسی دراین دوران به طور موقت خفته است و در ظاهرموقتاً به شکل فعالیتهای جامعه پسند مانند فعالیتهای درسی، سرگرمی، ورزشی و دوستی با افراد هم جنس والایش می یابد.
مرحله تناسلی:
چهارمین و آخرین مرحله هنگام بلوغ آغازمی شود. بدن به پختگی فیزیولوژیکی می رسد و اگر در هیچکدام از مراحل قبلی تثبیتی صورت نگرفته باشد فرد به یک زندگی غیر روان رنجور و رابطه بهنجار دگر جنس خواهانه دست می یابد.
تعارض کمی در این دوره وجود دارد. انرژی جنسی بر نوجوان فشار می آورد اما از طریق مفرهای مورد پذیرش اجتماعی و در بزرگسالی به وسیله برقراری ارتباط با جنس مخالف به عبارتی در عشق و کار آن را حل می کند و به خشنودی می رسد.
برداشت فروید از ماهیت انسان:
موضع فروید درباره انسان:
فروید تصویری جذاب و خوش بینانه از سرشت انسان ترسیم نکرد، بلکه کاملاً برعکس آدمی را به سردابی تاریک تشبیه کرد که همواره در آن تعارضی در حال جوش و خروش است. فروید با لحنی بدبینانه ما را محکوم به کشاکش با نیروهای درونی خودمان می داند. کشاکشی که تقریباً همیشه به شکست ما ختم می شود. تنش و تعارض همیشه هست و ما مدام در حال دفاع از خود و کاهش تنش هستیم.
برداشت فروید از ماهیت انسان در بحث طبیعت – تربیت میانه بود. او بخش اعظم سرشت را ذاتی می دانست و تمام نهاد را ذاتی در نظر گرفته بود. او می گفت هر چیزی که انجام می دهیم یا می اندیشیم و حتی چیزی که در خواب می بینیم، از قبل به وسیله نیروهای گریز ناپذیر و نامرئی درون ما رقم خورده است. اما عقیده داشت که بخشی از شخصیت نیز در تعامل با والدین و محیط در پنج سال اول زندگی شکل می گیرد.
این نهاد است که صاحب اختیار ماست نه خرد و منطق. اندیشه و منطق صرفاً خدمتگزارانی در خدمت نیازهای نخستین ما هستند.
در موضوع اراده آزاد یا جبر، اعتقاد فروید بر جبر و گیر افتادن انسان در چنگال غریزه مرگ و زندگی بود. پنج سال نخست زندگی سالهای باقی مانده زندگی فرد را در اختیار دارند.
در موضوع جهانشمول یا انحصاری بودن مراحل رشد روانی-جنسی، او اعتقاد بر عمومی بودن این مراحل برای تمام انسانها داشت. و در عین حال بخشی از شخصیت هر انسانی را منحصر به خود او در نظر گرفت و هدف غایی در زندگی را کاهش تنش می دانست. ما تنها باید تلاش کنیم تا از تنش به دوربمانیم.
دوست عزیز؛
شما می توانید سؤال و یا نظر خود را در قسمت زیر وارد نمایید.