سلام دوست گرامی؛
امیدوارم مطالعه این مطلب، برای شما مفید باشد.
تعریف شخصیت
شخصیت واژه ای پیچیده ، با تعاریف مختلف است و تا کنون تعریف واحدی از آن ارائه نشده است. با توجه به تعریفی که در حال حاضر از شخصیت داریم، مجموعه ای ازویژگیهای منحصربه فرد هر شخص است که نسبتاً پایدار و قابل پیش بینی هستند. اما نمی توان اطمینان داشت که فردی در تمام موقعیتها با همان ویژگیها رفتار کند زیرا شخصیت وابسته به موقعیت هم هست یعنی فرد می تواند در بعضی موقعیتهای خاص، رفتار و نحوه نگرش خود را تغییر دهد .
به طور کلی می توانیم شخصیت فرد را با ویژگیهای شناختی،احساسی و رفتاری توصیف کنیم که دیگران نیز در مورد آن فرد، تقریباً نظر مشابهی دارند. گذشته از شباهتهایی که بین افراد وجود دارد شخصیت هر فرد بی همتاست و ما با ویژگیها و صفاتی از دیگران متمایز می شویم.
عوامل تعیین کننده شخصیت
ویژگیهای ژنتیکی،فرایند رشد،محیط خانوادگی ،محیط فرهنگی ،نظام آموزشی-تربیتی ،الگوها،دوستان ،نیازها و…از جمله عوامل تأثیر گذار در شکل گیری و رشد شخصیت هستند.شخصیت بین ۱۳تا ۱۸ سالگی تثبیت می شود و بعد از آن می توان انتظار داشت که افراد تقریباً از الگوی فکری،رفتاری،احساسی ثابتی پیروی کنند.
روشهای ارزیابی شخصیت
جهت سنجش و تعیین ویژگیهای اصلی شخصیت در روانشناسی چندین شیوه وجود دارد.
پرسشنامه های خودسنجی
این پرسشنامه ها به صورت مجموعه سوالاتی هستند که نیازها،نحوه نگرش،ارزشها،علایق و نظام باورهای هر فرد را از طریق سؤال و پاسخ مستقیماً بررسی کرده و اندازه گیری می کنند.پرسشنامه چند وجهی شخصیت مینه سوتا(ام. ام. پی. آی )و طرح پنج عاملی شخصیت شناسی( نئو) از جمله این پرسشنامه ها هستند.
روشهای فرافکن
روشهای فرافکن بر این فرض استوارند که مردم هنگام مواجهه با محرکهای مبهمی همچون لکه جوهر و یا تصاویری که تفاسیر مختلف دارند به تفسیری که برخاسته از نیازها،ترسها،ارزشها و هیجانات غالبشان است پاسخ می دهند.آزمون لکه جوهر رورشاخ، اندر یافت موضوع( تی. ای. تی) در این زمینه بسیار متداول هستند. آزمون تداعی واژه ها و تکمیل جملات ناتمام نیز بدین منظور طراحی شده اند و ارتباط پاسخ ها، با تعارضات جنسی و تنشهای هیجانی فرد را مورد بررسی قرا رمی دهد.
روشهای ارزیابی رفتاری
این روشها از طریق مشاهده رفتارها با پر کردن پرسشنامه های رفتاری است. تیک های عصبی،حالتهای چهره و بدن از این طریق بهتر مورد ارزیابی قرار می گیرند.
مصاحبه
جدای از نوع پرسشنامه درسنجش شخصیت، مصاحبه و گفتگوی رو در رو با مراجع و آگاه شدن از تجارب گذشته، وضعیت کنونی، روابط بین فردی، علت مراجعه و سایر موارد کمک شایانی به تشخیصهای روانشناسی خواهند کرد.
نظریه پردازان شخصیت
رویکردهای مختلفی نظریه شخصیت ارائه داده اند از جمله: رویکرد روانکاوی،انسانگرایی،صفات و … .
اما همه نظریه پردازان شخصیت، درتلاش برای پاسخ به چند سؤال اساسی در مورد ماهیت انسان در نظریه های خود هستند .
۱-اراده آزاد یا جبر گرایی
آیا ما آگاهانه اعمال خود را جهت می دهیم یا به وسیله نیروهای دیگری کنترل می شویم.
۲-طبیعت یا پرورش
آیا ما بیشتر تحت تأثیر وراثت(طبیعت) قرار داریم یا محیط(پرورش).
۳-گذشته یا حال
آیا شخصیت ما توسط رویدادهای اوایل زندگی شکل می گیرد یا اینکه تحت تأثیر تجربه های دوران بزرگسالی قرار دارد.
۴-بی همتایی یا جهانشمولی
آیا شخصیت هر انسان بی همتاست یا اینکه الگوهای کلی شخصیت خاصی وجود دارند که با شخصیت بسیاری از افراد انطباق دارد.
۵-تعادل جویی یا رشد
آیا ما صرفاً برای حفظ تعادل فیزیولوژیکی یا حالتی از توازن برانگیخته می شویم یا میل به رشد و نمو ،رفتارما را شکل می دهد.
۶-خوشبینی یا بدبینی
آیا ما اساساً خوب هستیم یا بد.
تمام نظریه هایی که نحوه شکل گیری شخصیت را بیان کرده اند برای درمان آن نیز پیشنهاداتی بر طبق نظریه خود ارائه داده اند.
در مقاله های بعدی به ادامه مطلب روانشناسی شخصیت خواهم پرداخت.
دوست عزیز؛
نظر و یا سؤال خود را، در قسمت زیر وارد نمایید.