سلام دوست گرامی؛
امیدوارم مطالعه این مطلب، برای شما مفید باشد.
وسواس چیست؟
نظم، دقت، پاکیزگی و نکته سنجی از ویژگیهای مثبت شخصیت است. ترس از بیماری، آسیب، شکست و در نظر گرفتن ساز و کارهایی برای پیشگیری، نشانه داشتن درایت و آینده نگری است.
اما این ویژگیها در بعضی افراد افراطی می شود. این افراد به طرز خسته کننده ای تمیز، دقیق و حساس هستند و به جای اینکه این ویژگیهای خوب، به آنها خدمت کنند در واقع به آنها و اطرافیان شان آسیب می رسانند و زمینه شکل گیری و بروز مشکلی به نام وسواس را، به وجود می آورند.
وسواس را پاکیزگی یا منظم بودن معنا نکنید. وسواس نوعی بیماری است که باید درمان شود.
وسواس اختلال ناتوان کننده ای است که هم علل زیستی و هم علل محیطی دارد و معمولاً بعد از تجربه شرایط استرس زا به وجود می آید. وسواس نوعی درگیری شدید ذهنی در مورد یک موضوع(آلودگی، بیماری، نظم، وارسی و چک کردن، متقارن بودن و یا فکر یا تصویر سمج)است.
فرد وسواسی هر چه تلاش می کند تا آن موضوع را از ذهن خود دور کند، موفق نمی شود و اضطراب او افزایش می یابد. بنابر این تصمیم می گیرد که با رفتارهایی مثل شستشو، چندین بار چک و وارسی کردن، مرتب و منظم کردن افراطی و… اضطراب خود را کم کند. فرد وسواسی مرتباً این رفتارها را تکرار می کند، با این وجود مدام درگیر شک و تردید است.
یک فرد عادی به راحتی شک خود را کنار می گذارد. اما فرد وسواسی اگر ۹۹٪ از عملی اطمینان داشته باشد همان ۱٪ باقیمانده او را به وحشت انداخته و وادار به انجام دوباره و تکرار عمل می کند.
فرد وسواسی علاوه بر آسیبی که خود در زمینه هایی از جمله روابط زناشویی، روابط با فرزندان، شغل، تحصیل و …می بیند به دیگران نیز در این زمینه ها آسیب می زند. بنابراین علائم وسواس را خوب بشناسیم و اگر نشانه های وسواسی داریم، پیش از آنکه تبدیل به اختلال شود از آن جلوگیری کنیم. نگران نباشید وسواس درمان شدنی است.
علائم وسواس:
- داشتن فکر یا تصویری در ذهن که نمی توانیم آن را از خود دور کنیم و باعث ناراحتی ماست(مانند: افکار کفر آمیز،افکار آسیب به دیگران و…).
- میل شدید به مرتب و منظم بودن.
- تمایل به بازخوانی و تکرارمطالب.
- تمایل به بازنویسی و اصلاح افراطی نوشته ها.
- میل به شمردن مانند: شمارش تعداد نفس یا گام و …
- میل به چک کردن و وارسی (درب و پنجره ها، ماشین، اجاق گاز و…).
- میل شدید به پاکیزگی و شستشو.
- میل شدید به برقرای تقارن و هماهنگی(اصطلاحاً ست کردن).
اینها برخی از علائم شایع وسواس هستند که اگر انگیزه فرد از انجام آنها، کاهش تنش و اضطراب باشد افکار و اعمال وسواسی محسوب می شوند.
چطور وسواس را بر طرف کنیم؟
۱- وسواس معمولاً در پی اضطراب یا افسردگی به وجود می آید. ابتدا برطرف کردن اضطراب یا افسردگی خود را در اولویت قرار دهید. با انجام تکنیکهای آرام سازی (تنفس دیافراگمی، یوگا، ورزش، مدی تیشن )اضطراب خود را کم کنید. اینجا کلیک کنید و این روشها را در بخش تندرستی بخوانید.
۲- به اعمال و رفتارهای وسواسی خود دقت کنید و آن را با رفتار و اعمال دیگران مقایسه کنید. غیر عادی و افراطی بودن آنها را بپذیرید.
۳- در مواجهه با انجام یک عمل وسواسی مانند: شستشو یا شمردن و…هر اندازه که می توانید تحمل کنید وعمل وسواسی را انجام ندهید و انجام آن را به تأخیر بیاندازید. هر چند که تحمل آن برایتان سخت باشد و به مرور این زمان را افزایش دهید تا وقتی که احساس کنید که به راحتی می توانید آن را تحمل کنید.
به طور مثال اگر این بار که افکار آلودگی به سراغ شما آمد و خواستید دستانتان را بشویید. سعی کنید شستن دستها را هر چقدر که می توانید به تاًخیر بیاندازید. زمان را یادداشت کنید و دفعه بعد تحمل خود را از این زمان نیز بیشتر کنید. این روند را هم چنان ادامه دهید اگر بر این روش پافشاری کنید وسواس شما به را حتی برطرف خواهد شد و جسم و روان خود را از آسیب و فرسودگی بیشتر رها می کنید.
فردی را در نظر بگیرید که از آب و شنا کردن می ترسد. در واقع او از غرق شدن و مردن هراس دارد. بنابراین شنا نمی کند تا غرق نشود و نمیرد.
وسواس نیز همین گونه است فرد وسواسی از ویروس، میکروب و آلودگی به این علت می ترسد که باعث مرگ خود یا اطرافیان می شود. او اثرات آسیب رسان و بیماری زای میکروب را در ذهن خود به طرز اغراق گونه ای خطرناک تفسیر می کند که ناشی از اختلال اضرابی زیر بنایی است.
فردی که از آب می ترسد تا با آب و شنا کردن مواجه نشود ترسش هم چنان با او باقی خواهد ماند و حتی شدیدتر نیز خواهد شد و طولی نمی کشد که علاوه بر استخر از مواردی معمولی تر مثل، جوی آب نیز هراس دارد. بنابراین تنها راه درمان مواجه است. فرد وسواس نیز باید در مقابل ترس از کثیفی، بیماری و …تنها با مقابله کردن مبارزه کند اما به صورت تدریجی و گام به گام.
۴- چنانچه افکار وسواسی(کشتن دیگران، تجاوز به دیگران و…) یا تصاویر وسواسی دارید.
فکر وسواسی را با تمام جزئیات بر روی کاغذ بنویسید و روزی چند بار این کار را تکرار کنید. هیچ گونه رفتار ایمنی بخشی که اضطراب شما را کم کند مانند جا به جا شدن، پرت کردن حواس و … را انجام ندهید. اگر ادامه آن برایتان سخت شد با روشهای آرام سازی مانند تنفس عمیق دیافراگمی، یوگا و یا مدی تیشن خود را آرام کنید. افرد وسواسی، به این خاطر که از افکار خود می ترسند مجبور هستند که با روشهایی از آنها فرار کند. از افکار و تصاویر وسواسی خود نترسید آنها هیچ گونه آسیبی به شما نمی زنند و شما نیز با این افکار هیچ آسیبی به دیگران نخواهید زد.
۵-مقاومت در برابر افکار و اعمال وسواسی کار دشواری است. با روشهای تشویقی مانند: در نظر گرفتن هدیه، خود را به ادامه کار ترغیب و تشویق کنید.
۶-محتوای باورها و افکار خود را بررسی کرده و تغییر دهید.
مثلاً اگر باور ذهنی شما این است که با شستشوی بیشتر از بیماریها جلوگیری می کنید، تحلیل کنید که:
آیا دلیل کافی برای این کار خود دارید؟
یا در اثر استرس شدید و ترس از بیمار شدن، این عمل را انجام می دهید؟
۷-اعتماد به نفس، عزت نفس و قاطعیت برخی از مهارتهایی هستند که، فرد وسواسی معمولاً در این مهارتها ضعف دارد. این مهارتها را در خود تقویت کنید.
۸- اگر فرد وسواسی در خانواده خود دارید، او را به هیچ وجه سرزنش یا مسخره نکنید، او را طرد نکنید. ترس او از آلودگی مانند ترس شما از روبرو شدن با یک مار سمی است.
او را درک و حمایت کنید. رفتارهای شما نباید احساس نا امنی او را بیشترکند در این صورت وسواس او مقاوم تر خواهد شد. به او کمک کنید و پیشرفت او را زیر نظر داشته باشید. تا با روشهای گفته شده بر وسواس خود به مرور غلبه کند.
سخن پایانی؛
وسواس بسیار آسیب رسان و ناتوان کننده است. افکار ناخواسته، اجباری و نا خوشایند برای کاهش اضطراب شما را وادار به انجام اعمال وسواسی می کنند. تلاش کنید تا با به کارگیری تکنیکها، وسواس را ریشه کن کنید.
اگر غلبه بر وسواس برای شما نا ممکن بود، با مشورت گرفتن از روانشناس، می توانید به راحتی بر این مشکل غلبه کنید.
دوست عزیز؛
نظر و یا سؤال خود را در قسمت زیر وارد نمایید.